Yếu tố tạo nên một công trình kiến trúc xanh đang ngày càng được quan tâm trong bối cảnh phát triển bền vững hiện nay. Từ việc lựa chọn địa điểm, sử dụng vật liệu cho đến thiết kế và vận hành, mỗi yếu tố đều đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên một công trình hài hòa với môi trường và tiết kiệm năng lượng. Khám phá “Tiêu chí Kiến trúc Xanh Việt Nam” do Hội Kiến trúc sư Việt Nam ban hành trong nội dung bài viết dưới đây.
1. Địa điểm bền vững
Lựa chọn địa điểm là bước then chốt, đặt nền móng cho kiến trúc xanh. Địa điểm bền vững đòi hỏi sự hài hòa với môi trường, tối ưu hóa yếu tố tự nhiên, và giảm thiểu tác động tiêu cực. Điều này bao gồm vị trí thuận tiện, kết nối hạ tầng tốt, nằm trong khu vực quy hoạch, đồng thời gần các tiện ích công cộng để giảm thiểu di chuyển và khí thải. Quan trọng hơn, địa điểm cần bảo tồn hệ sinh thái, cảnh quan tự nhiên, hạn chế can thiệp và biến đổi địa hình, ưu tiên tái sử dụng công trình hiện có.
Địa điểm bền vững cũng cần tính đến khả năng ứng phó với biến đổi khí hậu. Cần đánh giá rủi ro thiên tai như lũ lụt, hạn hán, thiết kế công trình thích ứng, đảm bảo an toàn và giảm thiểu thiệt hại. Ví dụ, chọn vị trí cao ráo, vật liệu chống chịu thời tiết, hệ thống thoát nước hiệu quả. Cuối cùng, công trình xanh không chỉ hòa nhập mà còn nâng cao giá trị cảnh quan, tạo điểm nhấn thẩm mỹ và sinh thái. Bố trí cây xanh, hồ nước, công viên giúp cải thiện chất lượng không khí, giảm hiệu ứng đảo nhiệt đô thị, tạo không gian sống xanh mát.
2. Sử dụng tài nguyên, năng lượng hiệu quả
Tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên và năng lượng xuyên suốt vòng đời công trình là cốt lõi của kiến trúc xanh. Điều này đòi hỏi sử dụng đất hợp lý, tiết kiệm, ưu tiên khai thác đất hoang hóa, không ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp. Tiết kiệm năng lượng được thực hiện bằng giải pháp kiến trúc, công nghệ, vật liệu tiên tiến, kết hợp năng lượng tái tạo (mặt trời, gió). Đồng thời, thiết kế cần tận dụng tối đa ánh sáng, thông gió tự nhiên, giảm nhu cầu chiếu sáng nhân tạo và điều hòa.
Quản lý nước hiệu quả cũng là yếu tố quan trọng, bao gồm tiết kiệm nước, thu gom, xử lý, tái sử dụng nước thải và nước mưa. Vật liệu xây dựng cần thân thiện môi trường, có khả năng tái chế, tái sử dụng, giảm thiểu rác thải. Ứng dụng công nghệ xanh trong thiết kế, thi công, vận hành giúp giảm ô nhiễm. Cuối cùng, quản lý chất thải xây dựng và sinh hoạt hiệu quả hoàn thiện vòng đời xanh cho công trình.
3. Chất lượng môi trường trong nhà
Công trình xanh đặt sức khỏe và sự thoải mái của người sử dụng lên hàng đầu bằng cách đảm bảo chất lượng môi trường sống bên trong. Thiết kế không gian cần phù hợp với nhu cầu sử dụng, tâm sinh lý con người, tạo cảm giác thoải mái, gần gũi thiên nhiên. Vỏ bao che công trình hiệu quả giúp cách nhiệt, che nắng, chống ồn, thông gió, tạo môi trường sống lý tưởng. Vật liệu nội thất an toàn, không chứa chất độc hại, bảo vệ sức khỏe người dùng.
Chất lượng không khí trong nhà đạt tiêu chuẩn nhờ khai thác thông gió tự nhiên. Kiểm soát tiếng ồn, ánh sáng ở mức độ cho phép tạo môi trường yên tĩnh, thoải mái, tiết kiệm năng lượng chiếu sáng.
4. Kiến trúc tiên tiến, bản sắc
Kiến trúc xanh là sự kết hợp hài hòa giữa công nghệ và nghệ thuật, giữa kiến trúc tiên tiến và bản sắc văn hóa. Công trình xanh bền vững đáp ứng nhu cầu sống hiện đại, tiện nghi, thẩm mỹ, đồng thời kế thừa, phát huy giá trị văn hóa, kiến trúc truyền thống địa phương. Ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến trong thiết kế, xây dựng, đặc biệt là các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu, là yếu tố không thể thiếu.
5. Tính xã hội nhân văn
Công trình xanh bền vững không chỉ tồn tại độc lập mà còn đóng góp vào sự phát triển bền vững của cộng đồng và xã hội. Điều này thể hiện qua việc tôn trọng văn hóa, lịch sử, tín ngưỡng, nếp sống địa phương; đáp ứng nhu cầu vật chất, tinh thần của cộng đồng, đảm bảo quyền lợi cho mọi người, kể cả người khuyết tật. Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa cũng là một yếu tố quan trọng. Đồng thời, công trình cần đảm bảo sự ổn định, phát triển kinh tế – xã hội địa phương và khuyến khích sự tham gia của cộng đồng vào quá trình thiết kế, xây dựng.
Yếu tố tạo nên một công trình kiến trúc xanh không chỉ dừng lại ở việc ứng dụng công nghệ mà còn là sự kết hợp hài hòa giữa con người, kiến trúc và thiên nhiên. Bằng việc chú trọng đến từng yếu tố, từ thiết kế, xây dựng cho đến vận hành, chúng ta có thể tạo nên những công trình bền vững, thân thiện với môi trường và đóng góp tích cực cho xã hội.
